Stres Nasıl Yönetilir?
Stresi tanıyalım ve nasıl fazla stresle başa çıkacağımızı öğrenelim.
For English:
Stres
Yaşamlarımızda stres kaynakları vardır, doğaldır ve bu kaynaklardan kaçınılamamalıdır. Stresi rahatsız edici kılan bizim bakış açımızdır.
Hayat olması gerektiği gibi değil olduğu gibidir. Beklentilerimiz yüksek olduğu için hayatla ilgili hayalkırıklığı yaşarız. Kendimizi korumayı ve stres ipuçlarını tanımayı öğrenmeliyiz.
Stres sınırları zorlamak, tehtid hissetmek, kaynakların aşılması, belirsizlik halinde hissedilir. Bizi strese sokan senaryoya odaklanırız. Bedenimiz bunu gerçekmiş gibi yaşar ve stres hissederiz.
Stres bir bardak su tutmak gibidir. Düşüncelerimizi, olayı aklımızda tutar tekrar düşünürsek bu bir süreliğine sorun olmaz ama tüm gün bunu yapar yani bardağı tüm gün tutarsak kolumuz, elimiz ve bileğimiz çok ağrıyacaktır.
Stresin Tarihi
Stres yeni bir şey değildir, mağarada yaşadığımız zamanların bile çok ötesinde bizimledir. Stres faydalıdır, hayatta kalmayı sağlamıştır. Ancak günümüzde stres yaşamımızı tehlikeye atan durumlardan çok gelişmemizi sağlayacak olan değişimlerde tetiklenmektedir. Stresi önleyemezsiniz, ama yönetebilirsiniz. Ne kadar stresi iyi yönetebilirseniz o denli başarılı ve mutlu olursunuz.
Beynimizde mağara döneminden kalan ilkel bir bölge vardır, bu bölge sürüngenlerde dahi ortaktır. Bilinç dışında içgüdüsel olarak otomatik düşünce hataları yaparız.
Strese Verilen Tepki : Donma, kaçma ve ardından savaşma.
Stresin etkileri
Kronik baş ağrısı, baş dönmesi, mide yanması, ishal veya kabız, kas ağrıları, gece uyanma, uyumada zorlanma, geç kalınca kızma, ailenize ve iş arkadaşlarınıza kolay öfkelenme, sakinleşmek için sigara ve alkol kullanımında artış, rahat düşünemeyecek kadar yıpranmış hissetme, yavaş konuşan ve yavaş olan insanlara karşı öfke, çalışma günün sonuna gelince kendini fazla yorgun hissetme, boş kalınca geride kalıyorum hissiyatı hissetme.
· Bunlardan 0–3 tanesini gösteriyorsanız stres düzeyiniz düşük ve rahat bir dönemden geçiyorsunuz,
· Bunlardan 4–6 tanesini gösteriyorsanız size zarar vermeyen diri tutan yapıcı bir stresiniz bulunmakta,
· Bunlardan 7–10 tanesini gösteriyorsanız stress düzeyiniz yüksek, hayatınızın düzeltmeniz gereken alanları var.
· Bunlardan 11–14 tanesini gösteriyorsanız, tükenme sendromuna karşı kendinizi korumanız gerekiyor.
A tipi davranış özellikleri: A’lar zaman baskıyı hisseder, hızlı yer ve davranır, cümlenin sonunu bekleyemez, sabredemez, çalıştıklarının performans ve çaba düzeylerini beğenmez, başkalarının yavaş tempolarına ayak uyduramaz, geç saatlere kadar çalışır, eve iş getirir ve tatil nedir bilmezler.
B tipi davranış özellikleri: İş ve hayat dengesini rahat kurar, yaşam ve hobiler onlar için çok önemlidir. Daha yavaş, sabırlı, soğukkanlılardır ve acele etmezler. Bazen işleri oluruna bırakmanın müdahale etmekten daha çok işe yarayacağını düşünürler. Sağlığa ve beslenmeye özen gösterirler.
Otonom sinir sisteminde sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi bulunmakta. Sempatik sinir sistemi aksiyona geçme, endişe ve şevk iken parasempatik sinir sistemi fren, yavaşlatma, sindirim ve dinlenme ile ilgilidir. Sempatik sinir sistemimiz uyarılınca nefes alış veirşimiz hızlanır ve farkında olmadan nefesimizi tutabiliriz. Parasempatik sinir sistemine geçmenin en iyi yolu rahat bir şekilde oturmak veya uzanmak ve ardından derin nefes alıp vermekttir. Farklı türde nefes alma biçimleri vardır.
Stresi azaltan hormonlar nedir ve nasıl doğal olarak daha çok salgılayabiliriz?
Oksitosin: Kan basıncını düşüren ve rahatlatan oksitosin hormone bir canlıyı sevmek, sarılmak, temas ve sevgi ile salgılanır.
Endorfin: Acıyı azaltan, stresi azaltan ve iyi hissettiren bir hormondur. Gülmek, bitter çikolata tüketmek ve spor esnasında salgılanır.
Seratonin: Duygu durumunu düzenler, odaklanma, mutlu ve sakin hissetmeyi sağlar. Güneşlenmek, doğada olmak, yürüyüş yapmak, düzenli spor yapmak serotonin salgılatan etkinlikliklerdir.
Dopamin: Zevk, tatmin ve motivasyon verir. Küçük başarıları kutlamak, işleri yaptıkça tik atmak, c vitamin almak, müzik dinlemek ve sevdiğinizi yemek dopamine salgılayan yöntemlerdir.
Zor durumlarla nasıl baş edilir?
BASIC — PH (6D) adı verilen modelde bireyin baş etme kaynakları altı boyutta incelenir. Bu boyutlar şunlardır:
B — (Belief) Değer: Kişinin yaşama ve kendine dair varsayım, inanç ve temel kabullerini içerir.
A — (Affect) Duygu: Duygularının farkında olma ve bunları ifade edebilme ile ilişkili bileşenlerdir.
S — (Social interaction) Dayanışma: İlişki kurabilme ve geliştirebilmeyi, sosyal destekten ne ölçüde yararlanılabildiğini gösterir.
I — (Imagination) Hayalgücü: Hayal kurabilmek ve zihinde canlandırma yapabilmekle ilişkilidir. Aynı zamanda sorunlara yaratıcı ve yeni çözümler bulabilme de bu başlıkta yer alır.
C — (Cognitive) Bilişsel: Bilgiden yararlanma, soyut düşünme, plan yapma ve kavramsallaştırma gii düşünme becerilerini kapsar.
PH — (Physical) Fiziksel: Bedensel farkındalık, eyleme geçebilme ve aksiyonun gücünden yararlanabilme becerileri burada yer alır.
Stresle nasıl başa çıkılır?
- Kahve ve çayı azaltmak.
- Sigara ve alkolü azaltmak.
- Düzenli spor yapmak.
- Dengeli ve yeterli beslenme.
- Düzenli ve yeterli uyku (ağır yorgan, hafif serin bir oda ve aç olmayan bir karın).
- Tanıdıklarınla konuşmak ve sosyalleşmek.
